Türk Aleviliginin Insasi

Almanyada halen Bayreuth Üniversitesi Din Bilimleri bölümü ögretim üyesi, din tarihi, Türkiyede din politikalari ve özellikle Alevilik üzerine calismalari olan Docent Markus Dressler bu kitabinda, Aleviler ve Alevilik üzerine hakim ve süregelen bilgi kaliplarini Starihsellestirme amacini güdüyor. Yazara göre Aleviligin ve Alevilerin Sheteredoks ama Müslüman olarak, Türk kültürü icinde ve bu kültürün bir ögesi görülmesi cok eski bir olgu degildir. Bu olguya kaynaklik eden bilgi, Osmanlinin son yillari ile Türkiye Cumhuriyetinin ilk yillarinda cercevesi cizilen, din ve etnik farkliliklara iliskin yeni söylemlerin ortaya cikmasi ve hepsinden önemlisi Türk ulusdevletinin temellerinin atilmasiyla yaratilmistir.Alevi terimi eski Islami metinlerde yer alirken, SAlevilik terimine ancak II. Abdülhamid dönemindeki Osmanli belgelerinde rastlanir ki, bu da bugünkü modern Aleviligin cagristirdigi kavramlari icermekten cok uzakti. Özellikle kücültücü, sapkin bir tanimlama olarak bugün de kullanilan Kizilbaslik ve bazi belgelerde Alevi topluluklarindan Salevi cemiyet-i fesadiyesi diye sözedilmesi bu erken dönemin anlayisini da karakterize etmektedir. Ancak daha sonra Türk milliyetciliginin ulusdevlet insasinda ihtiyac duydugu bilgi olusturulurken; Alevilik, Sünnilikten sapmis ama özünde heteredoks Türk Müslümanligi ile Türk kültür ögelerini barindiran bir olusum olarak tanimlanmistir. Dresslerin bu kitabi, Alevi kimligi ile Alevilerin Türk milliyetci siyasetine malzeme olmasinin ilk dönemlerini ele aliyor. Özellikle Fuad Köprülünün Islam ici farkliliklari kavramsallastirma tezleri, tarihyazimi, sosyoloji ve ulus-insasi arasindaki baglar; bu anlamda Köprülü ile Ziya Gökalp arasindaki Ssimbiyotik iliski ve Türk Tarih Tezinden dinyazimina uzanan genis cerceve, esere farkli bir icerik kazandiriyor. Alevi calismalari alanindaki ilk Selestirel soykütügü olan Türk Aleviliginin Insasi, din calismalari alaninda sikca kullanilan Batili kavramlarin, Bati disinda din topluluklarin temsili, akademik acidan incelenmesi ve devlet katindaki yönetimi acisindan yarattigi etkilere dair olaganüstü bir arastirma ortaya koymaktadir. Dressler, Türkiyedeki SAlevilik calismalari icin yeni bir standart belirlerken, ayni zamanda din calismalarinin metodolojisine de cok büyük bir katki sunmaktadir. Prof. Dr. Ahmet T. Karamustafa, Maryland Üniversitesi