Hankahlar Tarihi

Hankah dilimizde daha cok dergah tekke ve zaviye terimleriy le karsilamaya calistigimiz yapilara verilen bir isim. Sfilerin nazarinda hankah mahallerinin cogu Islami ögretimin ve egi timin nefis terbiyesinin ve ayni zamanda kendini bilmenin Hakki bulmanin ve tanimanin gerceklestigi mekanlardir. Bu yapilar hicri dördüncü asirdan beri gönül erlerinin ibadet cile zikir sema ve seyr ü sülk programlarinin uygulandigi birer merkez islevini görmüslerdir. Bunun yani sira Islam me deniyetinin parlak devirlerinde ücretsiz misafirhaneler olarak insanlarin konaklama ve yemek yeme gibi ihtiyaclarinin kar silandigi mekan vazifesi de görmüslerdir. Eger maneviyat ve hikmet ehlinin asirlar boyunca terbiye ve manevi egitimleri icin insa ettikleri bu mahaller ortaya cikmasaydi irfani mese lelerin yayginlasmasi ve tebligi hakikat erlerinin ve bu mesle ge ilgi duyanlarin bir araya gelip toplanmalari belki de hicbir sekilde mümkün olmazdi. Tarihi sosyolojik önemine ragmen bu tür yapilari kurumsal olarak tüm yönleriyle ele alan aras tirmalarin sayisi oldukca az ve bütünü kusatici mahiyette de gildir. Muhsin Keyaninin Islam medeniyetinin bu ilim ve irfan ku rumlarini arastirdigi eseri Hankahlar Tarihi hem islam cog rafyasindaki kurumlarin izini sürüyor hem de onlari fonksi yonlari uygulamalari ve ic isleyisleri bakimindan ele aliyor.