Istanbulun Ermeni Amiralar Sinifi

Aras Yayincilik, Osmanli Ermenileri üzerine incelemeleriyle taninan tarihci Hagop L. Barsoumianin Istanbulun Ermeni Amiralar Sinifi baslikli calismasini okuyucularla bulusturuyor. Imparatorlugun modernlesme sürecinde önemli roller üstlenen Ermeni aristokrat sinifi üzerine sosyolojik, politik ve tarihsel baglamda önemli analizler iceren kitap bu alanda yazilmis nadir basvuru eserlerinden biri olma özelligini tasiyor. On sekizinci yüzyilin baslarinda sahneye cikan amiralar, 1750-1857 yillari arasinda Osmanli Ermenilerinin toplumsal yasami üzerindeki egemenliklerini sürdürdüler. Hagop L. Barsoumian, bu calismasinda, söz konusu dönem boyunca Osmanli Ermeni toplumu icindeki yönetici sinif olarak adlandirilabilecek bu seckin grubun ortaya cikisini, kurdugu egemenligi ve en sonunda da yok olusunu analitik bir yaklasimla anlatiyor. Amiralar üzerine odaklanmis olsa da, kitaba zenginlik ve derinlik katan asil unsur, konuyla baglantili baska analizler de sunuyor olmasidir. Barsoumian, öncelikle amiralari konu alan calismalara dair kapsamli bilgiler veriyor, bunlarin sagladigi katkilara ve yetersizliklere dikkat cekiyor ve karisik terminolojilerine ve kavramlara aciklik getiriyor. Barsoumian, calismasini varlik ve politik güc arasindaki iliski hakkinda kisa ama etkili bir yorumla bitirir. Ermeni azinlik liderlerinin elindeki büyük servetin, Ermeni cemaatinin disinda gercek bir gücü satin alamadigini, hatta aslinda Osmanli Imparatorlugunun, Türk seckinlerin ellerindeki politik gücle bu zenginligi koz olarak kullandigini belirtir. Kisa analizi aslinda su soruyu sormaktadir Bir etnik ya da diyasporik azinligin ekonomik zenginligi ne zaman ve hangi kosullar altinda baska bir güce dönüstürülebilir Baska bir deyisle ekonomik zenginlik hangi kosullar altinda politik gücü satin alma ya da kontrol altina alma yetenegini elde edebilir Barsoumianin calismasi önemlidir, cünkü kücük tarihi ayrintilarla ise baslayip gittikce yogunlasarak ve kapsamini genisleterek Ermeni ve dünya tarihi hakkinda böylesine temel sorular sorma noktasina ulasir. Khachig Tölölyan