Insanlik Alemi

Son dönem düsünürlerimizden Filibeli Ahmed Hilminin kaleme aldigi Akvam-i Cihan 13291911de yayimlanmistir. Osmanlilarin Avrupadan ve Afrikadan neredeyse tamamen cekildikleri bir zamanda kaleme alinmistir. Batida yapilan calismalarla ayni zamanda yayimlanmis olmasi dikkat cekicidir. Eserin muhtevasi kavimlerin, irklarin yasayisi, psikolojik özellikleri, simaen ve bedenen görünüsleri, adetleri, töreleri... gibi konular olup bu anlamda edebiyatin, sosyoloji ve etnolojinin, dinin ve tarihin alanina hitap etmektedir. Ama eser okundukca görülecektir ki bu kadar cesitli kavimler hakkinda ayrintili ve sümullü bilgileri bir araya getirmek hayranlik vericidir. Büyük bir devlet hatirasina ve donanima sahip bir aydinin kaleme alabilecegi böylesi bir eserin sahibi Filibeli, yalnizca kavimlerin töre, adet, kültürlerine vb. dair bilgiler vermekle kalmamis kavimlerin gelecegine dair tarih felsefesi de yaparak, söz konusu kavimlerin gelecekte ne tür bir isleve sahip olabileceklerini de kaydetmistir. Bu da ayrica bir arastirma konusu olmayi fazlasiyla hak ediyor. En azindan eserin yayimlandigi 1911 tarihinden bugüne dogru yapilacak bir arastirma Filibelinin düsünce ve tespitlerinin daha iyi anlasilmasini ve yerli yerine oturtulmasini saglayacaktir. Kimi Osmanli topraklarina göc etmis Bosnak, Tatar, Pomak, Aranavut... ve Cerkesler; kimi Asya kitasindaki Arap kavimleri, Misirdan Kiptler, Keldanler, Süryanler... Afganlar, Belucler, Türkmenler, Kirgizlar, Sibiryalilar, Özbekler, Tacikler, Buryatlar, Yakutlar, olanca cesitliligi icinde Cin ve Hint kavimleri; yine bütün cesitliligi icinde Afrika Kitasi ve Avustralya Kitasi... daha niceleri, velhasil yüzlerce kavim dinleri, mezhepleri, adetleri, yasayislari ve en önemlisi gelecekte sahip olabilecekleri fonksiyonlar, Islamin gelecegi de dikkate alinarak analize tabi tutulmaktadir.