Dogu Ve Bati Arasinda Bir Tatar Mollasi

Bu kitap, modern Tatar edebiyatinin öncülerinden -meshur din alimi Musa Carullahin agabeyi- Zahir Biginin 1870-1902 Türkistan seyahatnamesi ile iki romanini icermektedir. Kitabi yayina hazirlayan Prof. Dr. Ahmet Kanlidere, romancinin hayatina dair yeni bilgiler iceren ayrintili bir giris yazisindan sonra, yazarin üc eserini Türkiye Türkcesine aktarmis, arkasindan bunlarin özgün metinlerini Arap harflerinden Latin harflerine cevirmistir. Zahir Bigi, devrin telakkilerine göre bir mollanin imamin yapmasi düsünülemeyecek bir ise -roman yazmaya- girismis, toplumsal bozulmalari ve sorunlari tasvir etmek suretiyle halkin gözünü acmayi gaye edinmistir. Romani bu gaye icin en uygun bir arac olarak gören yazarimizin Güzel Kiz Hatice 1887 adli eseri Tatar hayatindaki degisimleri yansitmasi bakimindan tarih bir öneme sahiptir. Günah-i Kebair 1890 ise, yazarin Kazan medreselerine ve Tatar hayatina dair kisisel gözlemlerine dayanmaktadir. Romanci, Türkistandaki dindaslarinin hayatini yerinde görmek ve orada bir gazete cikararak onlari aydinlatmak düsüncesiyle 1893 yilinda Astrahan, Derbent, Bakü ve Krasnovodsk üzerinden Buhara Hanligina seyahat etmistir. Maveraünnehirde Seyahat adindaki gezi günlügü, yolda ziyaret ettigi sehirlerdeki ve özellikle Buhara ve Semerkanttaki din ve toplumsal hayat, medreselerdeki egitim tarzi ile ulema ve küberanin zihin dünyasi hakkinda ilginc gözlemler icermekte olup on dokuzuncu yüzyilin sonunda Türkistanlilarin durumunu merak eden herkes tarafindan okunmayi hak etmektedir.