Türklerin Menseine Dair

II. Abdülhamid döneminde Osmanli ordusunda görev yapan ve dönemin önde gelen Türkcülerinden olan Hasan Enver Pasa 1857-1929, emekli olduktan sonra 1917-1918 yillarinda Edebiyat-i Umumiye Mecmuasinda Eski Türk tarihi ile dili hakkinda Türklerin Menseine Dair basligini tasiyan kisa makaleler yayimlamistir. Aslen Polonyali olan ve Türklerin Avrupali sayilmasi gerektigini savunan Mustafa Celaleddin Pasanin Konstanty Borzecki; 1826-1876 izinden gitmis, bu yazilarinda Türklerin dünyadaki en eski halk olduklarini, dünya dillerinin önemli bir kisminin Türkceden geldigini ve Türklerin pek cok Avrupa halkinin atalari olduklarini öne sürmüstür. Türklerin beyaz irka mensup olup sari irktan sayilmamalari gerektigini belirten Hasan Enver Pasa, Avrupada daha önce Türklerle ilgili olarak ortaya atilan irkci yaklasimlari elestirmistir. Pasanin bu görüsleri öne sürmesinin bir baska nedeni, cesitli Balkan milletlerinin Osmanli topraklarinda hak iddia etmeleridir. Bu tezlere karsilik olarak Avrupa ve Anadolunun eski dönemlerde de Türk topragi oldugunu savunan Hasan Enver Pasanin görüsleri, elbette dönemin savas kosullari icerisinde degerlendirilmelidir. Pasanin iddialarinin büyük oranda gecersiz oldugu günümüzde anlasilmis olmasina karsilik, makaleleri aslinda Türk düsünce tarihi icin önemlidir. Bu makaleler hakkinda daha önce bazi calismalar yapilmistir, ancak üzerlerinde daha fazla durulmasi gerektigi anlasilmaktadir. Mustafa Celaleddin Pasanin görüslerinin Mustafa Kemal Atatürkü etkiledigi iyi bilinen bir husustur. Hasan Enver Pasanin görüsleri de aslinda Erken Cumhuriyet dönemindeki Türk Tarih Tezi ve Günes-Dil Teorisinin öncülü olarak degerlendirilebilir. Onun yazilari sayesinde, bu tezlerin aslinda Erken Cumhuriyet döneminden önce, Osmanlinin son dönemlerinde gelismeye basladigi anlasilmaktadir. Elinizdeki bu kitapta, ayni zamanda Nazim Hikmet ile Oktay Rifatin dedesi olan Hasan Enver Pasanin yirmi bir tane kisa makalesi, Hayrettin Ihsan Erkoc tarafindan bir araya getirilmis ve Latin harflerine aktarilmistir.