Uygurlar

Tarihin derinliklerinden günümüze ulasma basarisi gösteren Türk boylarindan Uygurlarin devirlere göre farklilik gösteren kaderleri söz konusudur. Önce bozkirlarda büyük bir kaganlik kuran Uygurlar, daha sonra din degistirdikleri gibi yerlesik hayata da gecerek cok zengin kültür ürünlerinin günümüze kadar ulasmasini sagladilar. Onlarin meydana getirdigi maddi kültür Türk tarihinin ilgi cekici bir temelini olusturur. Uygurlar da Hunlar, Gök Türkler gibi Mogolistan bozkirlarinda kaganliklarini yükselttiler. Önce Türk birligini sagladilar. Arkasindan Cini baski altina alip vergiye bagladilar. Onlarin kaganligi tam anlamiyla bozkir kültürü özellikleri tasiyordu. Bayan Cor Kagan zamaninda dikilen Tes, Taryat ve Sine Us yazitlari, icerik bakimindan Uygur Kaganliginin Gök Türklerin devami olduguna isaret eder. Mani dinine girmeleri sosyal ve siyasi hayatlarini olumsuz etkiledi. Ancak, sonrasinda sehir insa etme ve diger mimari eserler konusunda hatiri sayilir eserler verdiler. Ipek Yolu ve Cin üzerinden elde ettikleri gelir zenginlesmelerini sagladigi gibi sosyal degisimlere sebep olarak rahata alismalarina da yol acti. Buna ragmen kaganliklarini ayakta tutabildiler ve gerceklestirdikleri Orta Asya hakimiyeti 840 yilina kadar devam etti. 832 sonrasi aralarinda baslayan ic cekismeler durmak bilmedi. Kendi hanedan üyelerinden birinin yol göstermesiyle harekete gecen Kirgizlar tarafindan yikildilar. Bir kismi Kansu bölgesine göc ederken, diger bir grup Turfan civarina gitti. Bundan sonra kaderleri farkli mecralarda akarak günümüze kadar geldi. Bu eserde farkli alan ve zamanlarda kirilma anlari yasayan Uygurlarin, 840 yilindan önce olusturduklari Ötüken merkezli büyük kaganlik ele alinmistir.