Köy Enstitüleri Sistemi ve Düsündürdükleri 1

Köy Enstitüleri 17 Nisan 1940ta kuruldular ama 1946dan baslayarak, kapatildiklari 1954 yilina degin kapanis sürecine sokuldular. Demek ki onlarin dillere destan kimlikleri 6 yil süren kisacik bir zaman diliminde olusturuldu. Üstelik bu yillar; fasizmin dünyayi kasip kavurdugu, Türkiyede tek partili, milli sefli dönemin yasandigi, Türkcü-Turanci akimlarin altin cagi diye tanimlandigi yillardi. Öyleyse bu kurumlar; Milli Sef Inönünün desteginde kurulmuslar ve yine onun siyasal erkin dorugundaki varliginda 6 yil yasamislardi ama cok partili yasama gecildiginde siyasal erkte yine CHP ve Inönü varken, daha da gelistirilmeleri olasiligi ortadan kaldirilmak üzere kapanis sürecine sokulmuslardi. Yaz ara göre salt Türkiyede degil, dünyada bile yepyeni bir gerceklik olarak yaratilan bu ilginc kurumlarin olmazsa olmazi iki kisiden biri Hasan-Ali Yücel, öteki de Ismail Hakki Tonguctur. Onlarin insanci hümanist, savasimci varliklari ve bilime dayali öngörüleri iledir ki Köy Enstitüleri, Cumhuriyetten 20 yil sonra bile kagnilarla, kara sabanlarla sürüp gelen kirsal yasami; ekonomik, toplumsal, siyasal yönleriyle kentsel yasama dönüstürmek üzere kurulmuslardi. Onlar yoksul ve orta halli köylülerin cocuklarini; düsünsel, ruhsal, bedensel varliklariyla bir bütün olarak kavrayip egitbilimin gerekleri uyarinca yetistirdiler. Bu köy cocuklarinin; calistiklari yörelerde, yurt ve dünya düzeylerinde yürüttükleri savasimlarin, Türkiyenin toplumsal ve siyasal tarihinde silinmez izleri vardir. Elinizdeki her iki kitap; bu savasimlarin dogasi geregi Köy Enstitüleri ekseninde, bu kurumlarin öncesini ve sonrasini kapsayan yaklasik yüz yillik Türkiye tarihine de yer yer uzaniyor.