Balkanlar ve Osmanli Devleti

19. yüzyilda hizlanan ulusculuk hareketleri icinde öne cikan Balkanlar. Balkan halklarina slogani, kisa bir süre sonra Balkan halklarinin kendi geleceklerini kendilerinin belirlemesi mücadelesi olmaktan cikarak büyük devletlerin emperyalist cikarlari tarafindan kullanilan bir siyasetin araci haline getirildi. Emperyalist siyasetin karmasik cikar iliskilerini güden Avrupa diplomasisi Balkanlari, yapay olarak yalitilmis parcalar seklinde birbirleriyle catisacak; kan ve gözyaslariyla sulanmis bu topraklarda bir arada yasama kosullarini, degisik kültürlerin birlikteligini ortadan kaldiracak bicimde böldü. Osmanli Imparatorlugunun kesin cöküsüne giden yolda bir dönüm noktasi olan Balkan Harbi, Birinci Dünya Savasi öncesinde, insan emeginin birikmis sonuclarinin ugradigi talan ve bolca dökülen kanin yani sira, Avrupa devletlerinin aralarindaki hesaplasmaya ve paylasim savasina hazirlik amaciyla, ürettikleri modern silahlarin da denendigi kostümlü bir provaydi. Nitekim imparatorlugun parcalanmasi da bu provanin ardindan gelen gercek oyunla yani Birinci Dünya Savasiyla birlikte tamamlanacakti. Sacit Kutlunun Milliyetcilik ve Emperyalizm Yüzyilinda Balkanlar ve Osmanli Devleti adli eseri gecmisi bir tarafa atarken tarihin her dönemde yeniden ve farkli kosullarda yorumlanmasinin önemine isaret edip, tarih bilincinin sabit ve duragan olmadigini kanitliyor. Kitap ayni zamanda bircogu ilk kez günisigina cikan 300 kadar gravür, kartpostal ve fotokartla birlikte, Balkanlarda yasananlarla ilgili bellek tazeleme islevini de yerine getiriyor. Türkiye dünya cografyasinda nerede duruyor Bu bir siyasal cografya sorusudur. Petrol ve benzeri gerekcelerle 20. yüzyil baslarindan itibaren Orta Dogu denen bir cografya yaratilmis ve Türkiye Ikinci Dünya Savasi ertesi stratejik kaygilarla Orta Doguya kaydirilmistir. Günümüz Türkiyesi bu kimligi asip Avrupayla bütünlesme cabasindadir. Oysa Osmanli Devleti Balkanlar üzerinden Viyana kapilarina dayanmis ve Dogu Avrupayi kusatmistir. Bu baglamda Osmanlinin kaderi Balkanlarda cizilmistir. Osmanlinin beseri sermayesinin önemli bir kismi Balkan kökenlidir. Avrupa-i Osman uzun yillar Osmanlinin omurgasini olusturmustur. Türkiye, Cumhuriyetin ilk on yillarinda barisi Balkanlarda aramistir. Türkiyenin gecmisi ile örtüsmesinin ötesinde Balkanlar dünya tarihini de sekillendiren bir cografyadir. Birinci ve Ikinci Dünya Savasini bir bütün olarak alacak olursak fitili atesleyen Balkanlar olmustur. Günümüz Balkanlari Avrupanin cözümsüz kaldigi bir cografya olmayi sürdürmektedir. Tüm bu gerceklerin gerisinde Balkanlarin gecmisi yatmaktadir. Sacit Kutlunun bu calismasi bize bu denli karmasik bir yapinin, bir Osmanli topraginin dününe isik tutuyor. Genis bir zaman perspektifiyle soruna egilen Sacit Kutlu bizlere Balkanlarin cok yönlü gercegini bir kez daha animsatiyor. Zafer Toprak YAZAR HAKKINDA SACIT KUTLU 1945te Ispartanin Atabey ilcesinde dogdu. 1968de Istanbul Tip Fakültesini bitirdi, 1972 yilinda Almanyaya gitti. Düsseldorf Heinrich Heine Üniversitesi Tip Fakültesinde doktora, Staedtische Kliniken Osnabrückte genel cerrahi, Berufsgenossenschaftliche Unfallklinik Ludwigshafen am Rheinda plastik cerrahi ve el cerrahisi ihtisaslarini yapti. 1983 sonunda yurda döndü ve mesleki yasamini Istanbulda sürdürdü. Imparatorluktan Cumhuriyete gecis sürecinin karmasik sosyal, siyasal ve tarihsel gelismelerine özel bir ilgi duyan Kutlunun 2004 yilinda Istanbul Bilgi Üniversitesi Yayinlari arasinda cikan Didar-i Hürriyet Kartpostallarla Ikinci Mesrutiyet, 1908-1913 isimli kitabi Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Sedat Simavi Ödülleri 2004 Sosyal Bilimler Övgüye Deger Eser Ödülüne layik görüldü. 2007 yilinda emekli olan Sacit Kutlu, 2012-2016 ders yillarinda Yildiz Teknik Üniversitesi Balkan ve Karadeniz Arastirmalari Merkezinde BAL-KAR Balkan Savaslari, 1. Dünya Savasi ve Devlet-i Aliyyeden Türkiye Cumhuriyetine Degisen Paradigmalar konularinda seminerler vermistir.