Osmanli Saray Teskilatinda Has Oda

Osmanli Devletinde, mülki ve askeri siniflarda görev yapacak iyi egitilmis, padisaha siki sikiya bagli ve seckin bir kadro olusturabilmek icin gayrimüslim cocuklarin devsirilmesi yolu tercih edilmisti. Bu oglanlar Edirne Sarayi, Galata Sarayi, Ibrahim Pasa Sarayi gibi hazirlik okullarindan sonra Topkapi Sarayina gelmekteydi. Enderuna bu sekilde katilan icoglanlarin ulasmayi hedefledikleri nihai nokta Has Odadir. Ancak bu egitim ve elemelere tabi tutularak onlarca yil sonra gerceklesebilirdi. Fatih Sultan Mehmed tarafindan teskilati olusturulan Has Oda icinde yasayan agalarla padisahlik kurumunun kullandigi resmi ve özel alanlar yan yanadir. Has Oda agalari padisahin hemen yakininda yer alip ona hizmetler sunarak, padisah sohbetlerinde bulunma ve resmi törenlerde ona eslik etme imtiyazina sahip olmuslardir. Has Oda agalari son derece siki kurallar ve disiplin icinde yönetilerek padisaha hizmet etmeyi ögrenmekteydiler. Has Oda, kendi icinde öyle özeldi ki, 30 yillik egitim sonrasinda dahi yeni gelen aga acemi kabul edilerek, yeniden egitime tabi tutulmaktaydi. Bu egitim sonrasinda padisahin hayatini korumak dahil tüm hizmetleriyle yakindan ilgilenme, üstünde bicak tasima, kiymetli kumaslardan kiyafetler, kürkler giyme, kendine ait mutfaga, atlara, kapi halkina sahip olma imtiyazlarini da kazanirlardi. Bu sekilde siki bir egitimden gecen bir kul yüzyillar boyunca soylu ailelerden gelen zadelerden üstün tutulmus, devletin mülki ve askeri siniflari icin gereken yetenekli yöneticiler de böylece yetistirilmistir. Hatta terfileri kendi icinden yapilan ilmiye sinifina dahi Enderun sisteminden gecenlerden bazi atamalarin yapildigi bilinmektedir. Her terfilerinde ödüllendirilen, en iyi bicimde yetistirilmeleri hedeflenen bu agalarin, gelismelerini tamamladiklari kabul edildiklerinde devlet göreviyle saraydan cikmalari saglanirdi. Sevgi Agca Diker, 2000-2020 yillari arasinda Topkapi Sarayi Müzesinde Saray Arsivi, Hirka-i Saadet Dairesi ve Hirka-i Saadet Koleksiyonlarinin yöneticiligini yapmistir. 2013te Hirka-i Saadet Teskilati ve Törenleriyle Hirka-i Saadet Dairesi isimli ilk kitabi yayinlanmistir. Surre, ehl-i beyt, kutsal emanetler, saray teskilati, enderun teskilati, babüssaade teskilati ve harem teskilatiyla ilgili arastirmalar yapmakta, cesitli kitap ve dergilerde yayinlari bulunmaktadir.