Sah Ismail - Safevi Kizilbas Devleti

Safevi Kizilbas Devleti, tarikattan devlete dogru bir sürec izlemistir. Sah Ismailin büyük dedesi Seyh Safiyüddin Safi tarafindan 1301de Erdebilde kurulan Safeviyye tarikati Ilk dönemlerinde daha cok Azerbaycan, Iran, Anadolu, Suriye ve Irak bölgesinde hem elitler hem de halk kitleleri üzerinde oldukca etkili olmustur. Safevi tarikati baslangicindan Seyh Cüneydin tarikat postuna oturdugu 1447ye kadar Islam dünyasinin hemen her kösesinde rastlanan Hz. Ali sevgisine dayanan standart Sufi bir tarikat yapisinda faaliyetlerini sürdürmüstür. Kaynaklarca, Safevi tarikatinin Seyh Cüneyd ile birlikte Safevi Sufi Tarikatindan Safevi Hareketine dönüstürüldügü kaydedilir. Safevi Devletne giden yol Seyh Cüneydin Karakoyunlu Cihansah tarafindan sürgün edilmesiyle baslar. Bir bakima, Cüneydin Seyhligi, yarim yüz yil sonra Sah Ismail liderliginde Safevi Kizilbas Devletini yaratacak olan Kizilbas devriminin baslangic noktasina isaret eder. Alti bucuk yil öldürülme korkusuyla Gilanda saklanan Sah Ismail, dedesi Seyh Cafer ve babasi Seyh Haydarin Anadolulu halifeleri Kizilbas Sufiler tarafindan korunmus, egitilmistir. On iki yasini doldurdugunda 1499da Gilandan yedi Kizilbas Sufi esliginde ayrilan Sah Ismail 1500 yilinda Erzincan Sarikaya Yaylasinda toplanan Türkmen-Kizilbas asiretlerle yapilan büyük kurultayda sen bizim sahimiz ol diyen 7000 savasciyla yola cikmis, on dört yasinda Akkoyunlu Devletini yikarak Tebrizde tac giyip, Safevi Kizilbas Devletini 1501 ilan etmistir. Bu calisma, sekiz bölümden olusmaktadir. Kitap da, Safeviyye Tarikati ve devami olan Safevi Devletinin ortaya cikisi, dayandigi kökler, gecirdigi evreler ele alinmis, Safevi Tarikati ve Devletinin cagdasi olan ayni cografyada bulunan devletlerle olan dini-siyasi münasebetleri orijinal kaynaklardan aktarilmistir. Bu calisma, Sah Ismailin ölümünden 1524 sonra oglu Sah Tahmaspin on yillik hükümdarligi 1524-1533 sürecini de icine alarak son bulmustur. -Cengiz Yildirim Subat 2020