Hayvanlarin Ne Kadar Zeki Oldugunu Anlayacak Kadar Zeki miyiz

Insanlar neden hayvan zekasini kücümsemeye bu kadar hevesli Kendimiz söz konusuyken hic sorgulamadan kabul ettigimiz becerileri hayvanlar söz konusu oldugunda sürekli reddediyoruz. Bunun ardinda ne var Diger türlerin hangi zihinsel seviyede isledigini bulmaya calisirken, esas zorluk sadece hayvanlardan degil ayni zamanda bizim kendimizden de kaynaklaniyor. Hayvanlarin belli bir tür zekaya, özellikle de kendimizde takdir ettigimiz türden bir zekaya sahip olup olmadiklarini sormadan önce üstesinden gelmemiz gereken, bu olasiligi düsünmemize bile karsi cikan icsel direncimizdir. Son yillarda hayvanlarin bilme yetisi konusunda yapilan arastirmalar, insan zihnini hayvan zihninden cok ayri, özel bir yere koyma egilimimizi gözden gecirmemize neden oluyor. Ahtapotlarin alet kullandigini, daha iyi bir yiyecek gelecegini bildiklerinde karga ve kuzgunlarin önlerindeki yiyecegi yemeden dakikalarca bekleyebildigini, sempanzelerin olaganüstü hafizalariyla insanlara parmak isirttigini gösteren bu arastirmalar hayvanlarin sandigimizdan cok daha zeki, yaratici ve kavrayisli olduguna isaret ediyor. Hayvanlarla ilgili calismalarda insanmerkezci yaklasimin degismesinde önemli bir rol oynayan Hollandali primatolog Frans de Waal kargalar, yunuslar, papaganlar, koyunlar, esekarilari, yarasalar, balinalar ve elbette primatlarla ilgili son arastirmalardan faydalanarak hayvan zekasinin gercek boyutlarini kesfe cikiyor. Insanlarin en tepede oldugu bir bilissel hiyerarsiyi reddeden de Waal, onun yerine insan dahil her hayvanin kendine özgü zeka, yeti ve yetenekleriyle degerlendirilip takdir edildigi daha objektif bir model öneriyor. Yazar Hakkinda 1948 dogumlu Hollandali psikolog, primatolog, etolog. 1975te Arnhem Hayvanat Bahcesinde dünyanin en büyük sempanze kolonisi üzerine alti yillik bir proje baslatti; bu proje pek cok bilimsel makale ve Chimpanzee Politics Sempanze Siyaseti adli bir kitapla sonuclandi. Arastirmalarinda primatlarda yemek paylasimi, toplumsal iliskiler ve sorun cözme yöntemlerinin yani sira insan toplumunda ahlak ve adaletin kökenleri gibi konulara odaklanan de Waal, 1991den beri calismalarini Atlantadaki Emory Üniversitesinin psikoloji bölümünde ve Yerkes Arastirma Merkezinde sürdürüyor.