Varligimizin Izleri - Dersim Ermenilerinin Öze Dönüs Hikayesi

Jerzy Kosinskynin ilk ve bana göre yayin evine gittigi andan itibaren insanligin onur hanesini senlendirmis bulunan en büyük eseri Boyali Kus romani, Alman fasistlerinin yaydigi korkunun etkisindeki Polonyali köylüler arasinda barinmaya calisan kücük bir cocugun hikayesini anlatir. Su cümleyle baslar roman Martanin kulübesinde yasiyor; her gün, her saat annemle babamin gelip beni alacaklarini umuyordum. Cocugun anne babasi gelmez, Marta da kisa bir süre sonra ölür ve böylece, kolaylikla Cingene ya da Yahudi oldugu zannedilebilecek olan cocugu evinde saklamanin Alman zulmüne ugramakla esdeger oldugu o günlerde, bu cocuk, barbarlik yasalarinin gelisigüzel isledigi o cografyada, yasanmasi mümkün ne kadar aci varsa hepsini yasar. Yirminci yüzyilin basinda, bugünkü Ermenistan sinirlarina uzak yerleskelerde yasayan Ermenilerin basina gelenler de Kosinskynin anlattigi cocugun basindan gecenlerden asagi kalir yani olmayan hikayelerdi. Fakat sözünü ettigimiz Ermenilerin yasadigi cografyada, Polonya, Fransa ya da Almanyada olup bitenlerden farkli olarak yüzlesme ya da hesaplasma yoluna gidilmedi. O gün Kosinskynin kahramaninin kendini saklamaya calistigi vahsi kosullar, siddetli tezahürleriyle yasandi ve sona erdi. Mahkemeler kuruldu, fasistler yargilandi, Yahudilerin, Cingenelerin maruz kaldigi vahset; edebiyatin, sinemanin, tiyatro eserlerinin, akademik calismalarin, hatta filozofik incelemelerin konusu oldu, birbiri pesi sira yapilan arastirmalar mezalimin bilancosunu ortaya cikarmak ve insan soyunun ibretlik niteliklerini desifre etmek icin yayinlandi. Bizim hikayelerimizin bazi ipuclari ise halen kimi mezar taslarinin sessiz ve vakur duruslarinda öylece sergileniyor ve tipki Kosinskynin kahramaninin umdugu gibi, bir gün büyük insanligin gelip kendini kesfetmesini bekliyor.