Adana Milli Mücadelesi

Adana Vilayeti Mondros Mütarekesini takiben Britanya ve Fransa kuvvetlerince ivedilikle isgal edilmis ve bu isgalin tetikledigi direnis, en erken bir tarihte 1919 yilinin ilk aylarinda baslamistir. Bu yüzden ilk kursunun atilisi da hakli olarak yine bu bölgeye izafe edilir. Suriye isgalini Kilikyayi isgal hevesiyle birlestiren Fransa, giderek genisleyen bu direnis karsisinda bocalamis ve ne kadar kuvvet yigarsa yigsin bu mücadele ile basedemeyecegini anlamasi neredeyse iki yil almistir. Bu mücadele sürecinde giderek gelisen asker cikmaz Fransiz siyasetinin merkezine oturmus ve isgalde israr eden Clamenceau hükmetinin yikilmasina neden olarak, Milli Mücadelenin kapanan ilk cephesinin Adana olmasini saglamistir. Adana ve cevresinin gelisen isgale karsi sicak catismayla yüz yüze kalan ve kendi icinden direnis örgütleyerek savasan iki bölgeden biri oldugu görülür. Bati Anadolu gibi, Adana ve Maras ve Antep dahil olmak üzere genis anlamiyla Kilikya, yurdun savasin acilarini bizzat yasamis ve isgalin yarattigi bütün sorunlarla yüzlesmis ikinci mintikasidir. Bu yüzden öncelikle buradaki savasin bitirilmesi Ankara Hükmetinin baslica meselesi haline gelmistir. Zira bu sayede batidaki savasin zaferle sonuclanmasi saglanabilecekti. Fransa ile buradaki savasi bitiren Ankara Antlasmasi 20 Ekim 1921, hem Adana Milli Mücadelesinin zaferini ilan etmis, hem de Ankara Hükmetinin ilk diplomatik basarisi olarak, Fransa gibi büyük bir müstevliyi savas disi birakmasini mümkün kilmisti. Ankara Hükmeti, örnek bir Kuvay-i Milliye örgütlenmesi deneyimini de burada kazanmis ve Ankaranin liderligini, burada gelistirdigi sevk ve idare yetenegiyle kanitlamistir. Bu bakimdan Adana Milli Mücadelesi, Istiklal Harbi icinde herhangi bir cephe degil, hem diplomatik hem de asker acidan en önemli mücadele alanlarindan biridir. Bu kitap, bu deneyimin önemli ve özgün yönlerini ele alan bir calisma olarak, Adananin kurtulusunun yüzüncü yili münasebetiyle kaleme alinmistir.